Photo

Faqja parë  Velekinca Natyra Gjilan Mergata Shqiptare Poezi Shqipë Gjuha Shqipe  Dardania Kosova ilirët Leka i Madhë Hundëzakët Deltar ilir Çamëria  Epiri Etrusket Arvanitët Pellazgët Pelasget Atlantis Atlantida Kafshët  Evolut Loja Shahut Contact

Dardania ilire , Kosova e sotme.

Dardania e lashtë

Dardanët ishin fis Ilir që shtriheshin në mesin e Balkanit, kryesishtë në Kosovën e sotme dhe rrethinën e saj. Dardanët ishin fisi themeues i Mbretisë së Dardanisë rreth shekullit IV p.e sonë në të cilën bënin pjesë dhe fiset e njohura Thunatët dhe Galabët. Supozohet se në përbërjen kësaj mbretërie hynin edhe fise të tjera mirëpo për to dihet shumë pak.

Që nga shekulli XIX e gjer më tani jan shfaqur tri teza lidhur me etnogjenezën dardane: teza mbi përkatësinë ilire, teza mbi përkatësinë trakase dhe së voni teza mbi prejardhjen dako-meze. Që të këto tri teza, nga autorët e tyre mbështeten kryesisht mbi burimet e shkruara e të vona antike dhe mbi monumentet epigrafike të periudhës romake. Ndërkaq tezën e hershme mbi etnitetin ilir të dardanëve e mbështesin një numër i konsiderueshëm studiuesish dushash të ndryshme të letërsisë, që nga shekulli XIX e gjer më sot, duke u nisur nga linguistët Tomashek, P. Kreçmer, H. Krahe, N. Jokl e N. Vuliq.

 

 

KOSTANDINI I MADH   DARDANi


Shqiptari me i shquar                                   


Figura me e madhe e Historisë Kombëtare te Shqipërisë,pa asnjë diskutim,mbetet Kostandini i Madh. Një nga iliret e shumte qe arritën te ishin perandorë te Romes.

I lindur ne ate pjese te Ilirise,(Nish),qe sot eshte zabtuar nga barbaret serbe, rreth AD 274-337.

Nje perandor qe sunoi 31 vjet(306- 337).

Emri i tij i lindjes ishte Flavius valerius Constantinus.

Ishte djali i Komandantit ilir Constantinus Chlorus . Ne vitin 305 ai ishte bashke-perandor. Nje vit me pas u bashkua me te jatin ne Britani.


Ishte nje besimtar i zotit Diell
Apollo mitologji, perëndia e dritës, shërimit, e pranverës.  Ndja e dielle, ose sot e dila eshte dite e shenjte pushimi, deklaruar nga ai,kur do te ishte me vone perandor. Ai kishte pare ne ëndërr dy fjale ne qiell(me ketë shenje ti do jesh fitues       (in hoc signo vinces).Pas kesaj mposhti Maxentius ne betejn e Ures se Milvianit,afer Romes.Ka qene nje cast stoik dhe i nderuar.Senati italian e priti fituesin si shpetimtar te Romes.Kesisoj, nganje pagan adhurues i diellit, Kostandini nisi te shikonte krishterimin si nje Sjelles te Fitores.

Ka vendosur te ndalohej keqtrajtimi i te krishtereve.Pas kesaj Kishes iu dha mbrojtje dhe dhurata financiare

Asokohe,ishte ne mode te ishin dy bashke- perandore, ose edhe tre.Kostandini ishte shume i madh sa nuk mund te pranonte askend prane fames se tij.NJe lufte e ashper pushteti shperthey midis dy perandoreve,Licinius dhe Costandine, e nga ku iliri strateg doli ngadhnjyes si nje kampion i Krishterimit.

Tash ishte perandor i Lindjes dhe Perendimit.Paraardhesi i tij,iliri Diocletiani kishte nisur te bente ndarjen e autoritetin civil dhe atij ushtarak.Kostandini i Madh e perfundoi kete nisme vleremadhe.

Gjaku i te pareve e thërriste diku gjetke ka vendosur te ndërtonte një qendër te re te Perandorisë, larg Romes. përtej andej ka kishin ardhur te paret e tij, diku afer Trojes se famshme. Mbi qytetin 7mije vjeçar Buzeanum,ose i njohur si Byzantium. Greket duan ta bëjnë te tyren Bizantin,por kjo nuk eshte e vertete,me shume ka pasur gjasa te kete qene pellazgjik nga ai brume kulture nga erdhën iliret,maqedonet,epirotasit,pra paraardhësit e shqiptareve

Qyteti i lashte ka ndjere zhurmat e nismes se madhe ne vitin 326 dhe perurimi ka ndodhur 4 vjet me vone.Me pas qyteti do te zgjerohej e zgjerohej,duke ardhur te ne me Stambolin magjik te pushtuar nga turqit qe,nuk e leshojne me kurre..Kostandini ndertoi Kisha ne Token e Shejnte,ku sipas tij e jema kishte gjetur kryqin origjinal ky ishte mberthyer Krishti.E jema ishte e krishtere,ndersa Kostandini i Madh u baptizua ne castet e vdekjes,me 22 maj 327).

Kostandi i madh është nje nga perandorët me ndiçuar te Romes. Ngaqe nuk ishte as romak apo grek,nuk duan ta cilësojnë si me te madhin,por ne fakt ai ishte me i madhi nder perandoret e Romes,shetin e te ciles e riorganizoi dhe ndertoi fitoren perfundimtare te krishterimit ne fundin e shekullit te katert.

Fillimisht i kishte ndëshkuar rrepte, egër me brutalitetin tipik te një iliri,pa asnjë lloj mëshire, por me vone dalëngadalë kishte nisur t;’i donte dhe t’i mbronte me pasionin tipik te një iliri fisnik.

 

Kësisoj ishte figura qendre qe themeloi Evropën e krishtere te mesjetës. E pra ishte me gjak shqiptar. Ishte me i madhi i races shqiptare ne te gjitha kohërat. Ne kohen e Hoxhe-Alise asgje nuk na thane ne shkolle. U ngritën buste edhe për injorante,por asnje shtatore nuk u ndërtua per ketë kalores gjigant te Ilirisë,qe luftoi nen dhe per flamurin e Romes,por sipas shume shkencëtareve aso kohe ajo perandori cilësohej si perandoria Iliro-Romake.



Sot, gadishulli qė mbetet mes detit Marmara, Grykės sė Ēanakkales dhe Korfuzit - Edremit, njė kohė njihej si qyteti i Trojės. Troja ishte njė qytet i gjallė i kulturės dhe qėndėr e mbretėrisė nė mijėvjeēarin e dytė dhe tė tretė p.e.s. Nė shekullin e 13-tė p.e.s, u pėrhap njė zjarr i madhė i cili thonė se ėshtė shkaku i fillimit tė luftės sė Trojės. Legjenda thotė se, qyteti Troja, 3200 vjet mė parė ishte nėn drejtimin e mbretit Priamos. Qytetarėt ishin njerėz tė lumtur dhe trima. Por perėndive iu dukė e tepėrt kjo lumturi dhe vendosėn t'jua prishnin. Njė ditė e shoqja e mbretit Priamos, pa njė ėndėrr tė keqe, ku nga barku i saj po i dilte zjarr dhe nga ai zjarr Troja po digjej e tėra. Mbreti i cili i besonte shumė kėtyre porosive, thirri njė fallxhor qė t'ia shpjegojė ėndrėn. Sipas fallxhorit, mbretėresha ishte shtatėzėne dhe fėmija qė do lindte duhej vrarė sepse do ti hapte shumė probleme qytetit. Pasi lindi fėmija, mbreti atė ia dha njė qytetari me urdhėrin pėr ta vrarė. Por trojani shpirtmirė nuk mundi ta vriste dhe e la nė pyllė, me mendimin qė foshnja do vdiste. Por foshnjen e gjeti njė bari dhe ai e rriti. Ky fėmijė u quajt Parisi, njeriu qė do t'i hap shumė probleme nė tė ardhmen Trojės. Nė atė kohė nė malin Olimp, ku jetoninin perėnditė, perėndesha Eris, kishte vendosur tė hamirej ngase nuk e kishin ftuar nė dasmė. Ajo mori njė mollė tė artė dhe nė tė shkruajti: "mė tė bukurės", dhe pastaj e hodhi nė mes tė sallonit tė dasmės ku tė gjithė u hodhėn pėr ta kapur atė kokėr molle. Mė nė fund, kjo mollė mbeti nė duart e tre perendeshave; Herės, Afroditės dhe Athenes, tė cilat shkuan te Zeusi pėr ta ndarė, por ai u tha qė nuk merrte vesh nga kėto punė dhe ju kėshilloi tė shkonin nė malin Ida, sepse atje ndodhet njė princ i Trojės me emrin Paris, dhe ai do tė pėrcaktonte se kuj duhet t'i takoj molla. Tė tre perėndeshat largohen nė drejtim tė Malit Ida, ku nė tė njėjtėn kohė Parisi po kulloste delet pa ditur asgjė. Hera i afrohet Parisit dhe i shpjegon ngjarjen, ia jep mollėn qė t'ia jepte mė tė bukurės por kjo nuk ishte punė e lehte. Tė tre perėndeshat i propozuan gjėra tė ndryshme Parisit. Hera i ofroi qė ta bėj mbret mė tė fortė tė Evropės dhe Azisė nėse do t'ia jepte asaj mollėn. Athena i propozoi ta bėnte mbret mė tė zgjuar nė botė si dhe tė fitonte nė luftėn me Greqinė. Afrodita i propozoi femrėn mė tė bukur nė botė. Parisi pasi qė ishte bari i thjeshtė, nuk deshi mbretėri e zgjuarėsi, prandaj pranoi ofertėn e Afroditės - pėr njė femėr tė bukur. Mollėn e artė ia dha Afroditės. Athena dhe Hera, tė pikėlluara, vendosėn ta shkatėrrojnė Trojė. Afrodita pėr tė mbajtur fjalėn, e nisi Parisin pėr nė Greqi, pasi femra mė e bukur nė atė kohė ishte mbretėresha Helena, gruaja e mbretit Menelaos. Mbreti e priti shumė mirė Parisin dhe i tha tė qėndronte sa tė dėshironte nė sarajet e tij, pasiqė vet u nis pėr nė luftė duke e lėnė atė vetėm me tė shoqėn, pa dyshuar nė besnikėrinė e tij. Nė kėtė rast Parisi e rrėmben Helenėn dhe e sjell nė Trojė. Kur mbreti Menelaos kthehet nė shtėpi dhe nuk e gjen tė gruan e vet, e kupton gabimin qė kishte bėrė dhe i shpallė luftė Trojės. Nė kohėn kur u martua mbreti Menelaos, tė gjithė mbretėrit e botės ishin betuar se, po t'i ndodhte gjė Helenės do merrnin pjesė nė luftė pėr tė dhe tė gjithė kaluan detėrat pėr ta mbajtur fjalėn. Mbreti Odiseu i cili ishte shumė i zgjuar dhe hileqar, nuk donte tė lente shtėpinė dhe u bė si i ēmendur, kur e lajmėruan pėr luftė. Por lajmėtari qė e dinte kėtė gjė ia mori tė birin peng dhe e hodhi nė pus. Odiseu menjėherė kėrceu dhe e shpėtoi tė birin, ashtu qė u zbulua se nuk ishte i ēmendur dhe u detyrua edhe ai tė marrė pjesė nė luftė. Lufta zgjati 10 vjet, dhe vdiqėn shumė njerėz nė tė. Vajzat rrėmbeheshin nga luftėtarėt. Mbreti Priamos, sė bashku me tė moshuarit e tjerė tė Trojės, e ndiqnin luftėn nga kulla. Mė nė fund, Parisi pėrballet me Menelaosin. Ata mirren vesh tė bėjnė dyluftim, dhe kush fiton do ta merr Helenen, ndėrsa lufta do tė mbaronte. Gjatė dyluftimit, Afrodita e ndihmon Parisin tė arratiset dhe Menelaosi i inatosur fillon ta kėrkojė nė gjithė Trojėn. Parisi u shpall i mundur dhe Trojanet vendosėn ta japin Helenėn. Por perėndeshat Hera dhe Athena nuk ishin tė kėnaqura me kėtė dhe donin qė Troja tė shkatėrrohej e tėra. Ato e plagosin Menalaosin, ēka dhe u bė shkak tė fillonte lufta pėrsėri dhe tė vdisnin me qindra njerėz, gjė qė e inatosi perėndinė Zeusin dhe vendosi tė ndihmojė Trojėn. Atėherė ēdo gjė ndryshoi dhe trojanėt filluan tė fitonin luftėn. Ndėrkohė djali i Akilit e vret Parisin, por kjo nuk ishte humbje pėr Trojėn ngase e kishte vrarė shkaktarin e gjitha luftėrave. Ndėrkohė Troja po u mbronte mirė dhe qėndronte akoma e fortė. Atėherė Odiseu hileqar vendosi tė bėnte njė kalė prej druri, i cili brenda do ishte boshe dhe do e mbushnin me ushtarė. Kjo do tė ishte rruga mė e mirė pėr tė hyrė dhe pushtuar Trojėn. Ata nisėn pėrpara njė ushtar i cili do t'i bind trojanėt qė tė fusnin kalin gjigant tė drunjtė nė qytet. Njė mėngjes tė qetė, Trojanėt shohin tė habitur njė kal tė madh prej druri nė hyrje tė qytetit. Kapin ushtarin grek dhe ja sjellin mbretit pėr tė dhėnė skjarim. Ai nuk ishte ustar i thjeshtė por njė aktor i talentuar dhe duke qarė filloi tė tregonte sikur ishte arratisur nga grekėt se i urrente ata, kurse pėr kalin e drunjtė tha se ėshtė i shenjtė dhe ėshtė bėrė pėr perėndinė Athena. Kėtė storie e besuan tė gjithė pėrveē priftit, i cili u tha qė ta digjnin kalin, po askush nuk e besoi. Trojanėt e vendosen kalin nė mes tė qytetit duke menduar se lufta mbaroi por njė natė kur tė gjithė flenin, Odiseu dhe ushtarėt e tij dolėn nga kali ku ishin fshehur dhe vranė ushtarėt trojanė, dogjėn kampet, i vunė zjarrin gjithė Trojės dhe qytetarėt qė dolėn nė mbrojtje tė qytetit tė gjithė i kaluan nė shpatė. Djali i Akilit vrau edhe mbretin Priamos, tė shoqėn e tij dhe vajzėn. Helena atė natė iu kthye Meneleosit i cili e prite me gėzim dhe u nisėn drejt Greqisė duke lėnė prapa rrėnojat e njė qyteti tė djegur... Troja ėshtė njė qytet ku prej mijėra vjetėsh kanė jetuar shtatė kultura tė ndryshme. Thesarėt e mbretit Priamos ndodhen nė muze nė Moskė. Kali i Trojės i cili ėshtė njė pėrfaqėsues i historisė ndodhet nė kėmbė dhe pret vizitorė tė ndryshėm, ai tashmė shėrben vetėm pėr fotografi.